काँग्रेसचा संविधान रक्षणाचा दावा फोल: आंबेडकरांच्या विचारांची उपेक्षा चिंतेचा विषय

भारतीय लोकशाहीच्या विस्तृत फलकावर बाबासाहेब आंबेडकरांचे स्थान अनन्यसाधारण आहे. संविधानाचे शिल्पकार म्हणून ते केवळ दलित समाजाच्याच नव्हे, तर संपूर्ण देशाच्या न्याय, समता, बंधुता आणि स्वातंत्र्य या मूल्यांबद्दल आवाज उठवणारे महापुरुष आहेत. त्यांच्या विचारांनी लाखो लोकांना प्रेरित केले, आणि त्यांच्या योगदानाने भारतीय समाजाची रचना बदलून टाकली. तथापि, आजच्या काँग्रेस पक्षाच्या नेत्यांनी त्यांच्या विचारांची उपेक्षा करणे हे अत्यंत खेदजनक आणि चिंताजनक आहे.

काँग्रेस पक्षाच्या इतिहासात संविधान आणि आंबेडकर यांच्या विचारांचा सन्मान करण्याचा दावा नेहमीच करण्यात आला आहे. परंतु, आजच्या काळात काँग्रेस पक्षाच्या काही नेत्यांनी आंबेडकर यांच्या विचारांना दुर्लक्षित केल्याचे चित्र समोर आले आहे. याचे ताजे उदाहरण म्हणजे आरक्षित मतदारसंघातून निवडून आलेले काँग्रेस पक्षाचे खासदार बळवंत वानखेडे यांनी स्वातंत्र्य दिनाच्या निमित्ताने लावलेला बॅनर. या बॅनरवर बाबासाहेब आंबेडकर, छत्रपती शिवाजी महाराज, महात्मा फुले किंवा शाहू महाराज यांचे फोटो नसल्याचे दिसून आले. हे विशेषतः धक्कादायक आहे, कारण काँग्रेस पक्षाने नेहमीच संविधानाच्या रक्षणाचे मोठमोठे दावे केले आहेत.

काँग्रेसचे नेते वेळोवेळी संविधानाच्या रक्षणासाठी लढण्याचा दावा करतात, परंतु त्यांच्या कृतींमध्ये आंबेडकरांचे विचार आणि त्यांचे कार्य दिसत नाही, हे अत्यंत खेदजनक आहे. आंबेडकरांचे नाव वापरून मतांची गणिते जुळवायची, पण निवडणुकीनंतर त्यांच्या विचारांना तिलांजली द्यायची, हे काँग्रेसच्या दुटप्पी राजकारणाचे एक उदाहरण आहे. निवडणुकीच्या वेळी आंबेडकरांचे नाव घ्यायचे आणि मतदारांना आकर्षित करायचे, पण सत्ता मिळाल्यानंतर त्यांचे विचार आणि कार्य विसरायचे, हे दलित आणि वंचित समाजाच्या विश्वासाला तडा देणारे आहे.

या घटनेचा निषेध विवेक विचार मंचचे अमरावती जिल्हा संयोजक प्रशांत मून यांनी कडाडून केला आहे. त्यांच्या मते, काँग्रेसचा हा पवित्रा म्हणजे संविधानाचे रक्षण करण्याच्या त्यांच्या दाव्याची पोलखोल आहे. आंबेडकरांचे नाव फक्त निवडणुकीसाठी वापरणे, आणि नंतर त्यांच्या विचारांना दुर्लक्षित करणे, हे संविधानाच्या आत्म्याला धोका आहे. आंबेडकरांचे नाव वापरून निवडणूक लढवायची असेल, तर त्यांच्या विचारांना आपल्या कृतीत आणि सार्वजनिक जीवनात प्रकट करणे अत्यंत गरजेचे आहे.

या सर्व पार्श्वभूमीवर, काँग्रेस पक्षाच्या नेतृत्वाने, विशेषतः राहुल गांधी यांनी, यावर काय भूमिका घेतली आहे, हे महत्त्वाचे ठरते. राहुल गांधी हे काँग्रेस पक्षाचे सर्वात प्रमुख चेहरा आहेत, आणि त्यांच्या नेतृत्वाखालील काँग्रेसने आंबेडकरांच्या विचारांचा सन्मान केला पाहिजे. परंतु, जर काँग्रेसचे नेते आणि कार्यकर्ते आंबेडकर यांच्या विचारांना फक्त निवडणुकीच्या वेळीच महत्त्व देत असतील, आणि नंतर त्यांची उपेक्षा करत असतील, तर राहुल गांधी यांनी या प्रश्नावर स्पष्टपणे भाष्य करणे गरजेचे आहे.

राहुल गांधी यांनी आंबेडकरांच्या विचारांचा प्रचार आणि प्रसार करण्यासाठी ठोस पावले उचलली पाहिजेत. काँग्रेसच्या स्थानिक आणि राष्ट्रीय पातळीवरील नेत्यांनी आंबेडकरांच्या विचारांप्रमाणे समाजासाठी कार्य करण्याची अपेक्षा आहे. राहुल गांधी यांनी या मुद्द्यावर नेतृत्व दाखवले पाहिजे, कारण त्यांच्यावर काँग्रेसचे भविष्य आणि त्याच्या मूलभूत तत्त्वांचा सन्मान राखण्याची जबाबदारी आहे.

काँग्रेसने आपल्या नेत्यांच्या या दुटप्पीपणाचे आत्मपरीक्षण करणे आवश्यक आहे. जर त्यांनी आंबेडकर, शाहू, फुले यांच्या विचारांचा सन्मान न केल्यास, त्यांचा दावा केवळ फोल ठरेल. भारतीय समाजसुधारणांच्या ऐतिहासिक परंपरेला पुढे नेण्याची जबाबदारी त्यांनी पार पाडली पाहिजे. अन्यथा, त्यांचा अस्तित्व फक्त निवडणूक प्रचारापुरता सीमित राहील, आणि लोकशाहीसाठी, विशेषतः दलित आणि वंचित समाजासाठी, मोठ्या प्रमाणात हानिकारक ठरेल.

संपादक

आशिष मारोती घुमे