गडचिरोली:भामरागड तालुका जंगल, नदी-नाल्यांचा प्रदेश असल्याने ‘इंडोमिक झोन’मध्ये मोडतो. त्यामुळे येथे नेहमीच मलेरियाचे रुग्ण आढळून येतात.पावसाळ्यात तर मलेरियाचा कहर असतो.राज्याच्या शेवटच्या टोकावरील लाहेरी प्राथमिक आरोग्य केंद्रातील गावांत जुलै महिन्यात अडीचशेच्या वर मलेरियाचे रुग्ण आढळले आहे. उपचार करता करता स्वतः वैद्यकीय अधिकारी मलेरिया पॉझीटीव्ह झाल्याने हाताला सलाईन लावून बाह्यरुग्ण विभाग सांभाळावं लागत आहे.
देशाच्या आकांक्षित जिल्ह्यांच्या यादीत असलेल्या गडचिरोली जिल्ह्यातील अतिदुर्गम, आदिवासीबहुल व नक्षलग्रस्त तसेच एकेकाळी राज्यपालांनी दत्तक घेतलेला तालुका म्हणून भामरागडची ओळख.तालुक्याची लोकसंख्या जवळपास ३५ हजारच्या वर. भामरागड तालुक्यात रुग्णांच्या सेवेसाठी मन्नेराजाराम, आरेवाडा, लाहेरी असे तीन प्राथमिक आरोग्य केंद्र,ताडगाव आणि कोठी येथे आरोग्य पथक,तालुका मुख्यालयात एक ग्रामीण रुग्णालय आणि दोन मेडिकल मोबाईल युनिट काम करतात.पावसाळ्यात या तालुक्यात मलेरियाचा थैमान बघायला मिळतो.दरवर्षीप्रमाणे याही वर्षी मलेरियाने डोकं वर काढलं आहे.
भामरागड तालुक्यातील लाहेरी हे राज्याच्या शेवटचा प्राथमिक आरोग्य केंद्र आहे.लाहेरी पलीकडे जंगल परिसरात अनेक खेड्यापाड्यांचा समावेश आहे. नदी-नाल्यावर पूल नसल्याने पावसाळ्यात या गावांचा बाह्य जगाशी संपर्क तुटतो.या प्राथमिक आरोग्य केंद्रात एकूण ९ उपकेंद्र असून १० हजार ३४६ एवढी लोकसंख्या असलेल्या ४२ अतिदुर्गम व नक्षलग्रस्त गावांचा या आरोग्य केंद्रात समावेश आहे.सध्या या परिसरात मलेरियाने डोकं वर काढले असून जुलै महिन्यात एका लाहेरी प्राथमिक आरोग्य केंद्रात तब्बल अडीचशेच्या वर मलेरियाचे रुग्ण आढळल्याची माहिती वैद्यकीय अधिकाऱ्यांनी दिली.रुग्णांवर उपचार करता करता येथील वैद्यकीय अधिकारी डॉ.संभाजी भोकरे हे स्वतः मलेरिया पॉझिटिव्ह निघाले.या भागात दिवसेंदिवस मलेरिया रुग्णांसोबत इतर रुग्ण वाढत असल्याने त्यांना हाताला सलाईन लावून रुग्णांवर उपचार करावा लागत आहे.
रुग्णांसाठी डॉक्टरांनी पत्कारली जोखीम
लाहेरी प्राथमिक आरोग्य केंद्रात वैद्यकीय अधिकारी (गट अ) म्हणून हिंगोली जिल्ह्यातील औंढा नागनाथ तालुक्यातील डॉ.संभाजी भोकरे हे नोव्हेंबर २०१८ पासून अत्यंत खडतर परिस्थितीत सेवा देत आहेत. त्यांच्यासोबत वैद्यकीय अधिकारी गट ब, औषध निर्माण अधिकारी, आरोग्य सेवक, परिचारिका आदी स्टाफ देखील कार्यरत आहे.या प्राथमिक आरोग्य केंद्रात लाहेरी परिसरातील ४२ गावांतील आणि लगतच्या छत्तीसगड राज्यातील विविध आजाराचे रुग्ण आणि महिला प्रसूतीसाठी येतात.त्यामुळे येथे नेहमीच रुग्णांची गर्दी असते.दोन दिवसांपासून प्रकृती बरं वाटत नसल्याने डॉ संभाजी भोकरे यांनी स्वतःचे रक्त नमुने तपासून बघितले.RDK आणि BS दोन्ही मध्ये ते Positive आढळले. सध्या दिवसेंदिवस मलेरिया रुग्णांची संख्या वाढत असल्याने त्यासोबत इतर रुग्णांवर उपचार करणे आणि ओपीडी सांभाळणे एका गट ब वैद्यकीय अधिकाऱ्यांना शक्य नसल्याने त्यांना हाताला सलाईन लावून उपचार घेत बाह्यरुग्ण विभाग सांभाळावे लागत आहे. एकीकडे अचानक काही अनुचित प्रकार घडल्यास आरोग्य अधिकारी व कर्मचाऱ्यावर खापर फोडले जाते. मात्र, स्वतः मलेरिया पॉझिटिव्ह निघाल्यावरही रजेवर न जाता स्वतःच्या हाताला सलाईन लावून उपचार घेत ओपीडी सांभाळणाऱ्या डॉ.संभाजी भोकरे यांचा करावा तेवढा कौतुक कमीच.
अश्याप्रकारे सुरू आहे उपाययोजना व रुग्णांवर उपचार
सध्या मलेरिया नियंत्रणासाठी जिल्हा परिषदेचे मुख्य कार्यकारी अधिकारी आयुषी सिंह यांच्या संकल्पनेतून “टार्गेट मलेरिया” विशेष मोहीम राबविण्यात येत आहे. हिवताप प्रवण क्षेत्रात कीटकनाशक फवारणी करणे, मच्छरदाणी वाटप करणे,परिसर स्वच्छ करणे, आरोग्य विषयी जनजागृती करणे आणि गावात जाऊन रक्ताचे नमुने घेऊन दूषित आढळल्यास तात्काळ आरोग्य सेवक आणि आशा ताई रुग्णांना फर्स्ट डोस देऊन प्राथमिक आरोग्य केंद्रात पाठवतात.ओरल ट्रीटमेंट मध्ये जर ताप कमी होत नसेल तर प्राथमिक आरोग्य केंद्रात उपचार सुरू करतात. मात्र,० ते १५ वयोगटाच्या रुग्णांना प्राथमिक आरोग्य केंद्र किंवा ग्रामीण रुग्णालय येथे संदर्भित करण्यात येत असल्याची माहिती डॉ संभाजी भोकरे यांनी दिली.
——————————————————–
याभागात दिवसेंदिवस मलेरियाचे रुग्ण संख्या वाढत आहे.सध्या प्राथमिक आरोग्य केंद्रात पाच मलेरिया रुग्णांवर उपचार सुरू आहे.त्यासोबत एका गरोदर महिलेची प्रसूती देखील करण्यात आली. एकाच डॉक्टर ला रुग्णावर उपचार करणे आणि ओपीडी सांभाळणे शक्य नसल्याने हाताला सलाईन लावून ओपीडी सांभाळत आहे.
-संभाजी भोकरे,वैद्यकीय अधिकारी लाहेरी.
